Je bent nu bij: 12 Van Riebeeckstraat

Uit de archieven over de straatnaamgeving van de wijk Lombok wordt niet duidelijk naar welke Van Riebeeck de straatnaam refereert. In tegenstelling tot andere straatnamen in Lombok wordt op deze straatnaam geen voornaam vermeld, zoals bij de Abel Tasmanstraat of Johannes Camphuysstraat. Archieven en literatuur over de straatnaamgeving van Utrecht geven hier ook geen uitsluitsel over.

Het ligt het meest voor de hand dat deze straatnaam verwijst naar Abraham van Riebeeck (1653-1713) Hij was, net als alle andere personen in Lombok, een gouverneur-generaal van de VOC tussen 1708-1713. Onder zijn ambtsperiode van vijf jaar werden de tinmijnen op Banka ontdekt en richtte hij zich op de bevordering van de koffieaanplant op Java (1).

Echter wordt in de literatuur over deze Utrechtse straatnaam veelal verwezen naar de vader van Abraham, Jan van Riebeeck (1619-1677). De navigator en gouverneur Jan van Riebeeck staat bekend als de 'stichter' van Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika en is daardoor ook bekender dan zijn zoon in de Nederlandse geschiedschrijving.

Van Riebeeck werd in 1651, na een carrière te hebben gemaakt in Indië, op pad gestuurd om een verversingspost te stichten langs de zeeroute naar Indië. Van Riebeeck vond Kaap de Goede Hoop een geschikte plek voor zo'n post. Van Riebeeck en zijn mede-kolonisten hadden van de Heren XVII, de gezaghebbers van de VOC, de opdracht gekregen om na aankomst op de Kaap de goede Hoop een fort te bouwen en het gebied verder in te richten. Gemeenschappen van de Khoikhoi en San volkeren (gezamenlijk Khoisan genoemd) waren echter al in dit deel van Zuid-Afrika gevestigd. Volgens archeologen leefden de Khoisan gemeenschappen reeds duizenden jaren in het gebied. In het begin verbood Van Riebeeck zijn mede-kolonisten om zich land toe te eigenen. Toen de opbrengst van handel met de Khoikhoi niet genoeg bleek op te leveren, begonnen de Nederlandse kolonisten hun eigen producten te verbouwen. Zodoende werd er toch land van de Khoikhoi afgenomen. Van Riebeeck moedigde ook de invoer van tot slaaf gemaakte uit Oostelijke koloniën aan om het land te bewerken en de nodige infrastructuur te bouwen(2). Hoezeer de relaties verslechterden, is te lezen in het Daghregister uit 1655, waarin van Riebeeck de reactie van de Khoikhoi op de Nederlanders omschrijft: '"Jullie hebben ons land in bezit genomen, en jullie zijn almaar aan het bouwen en zullen niet meer vertrekken. Daarom willen wij geen dieren meer met jullie ruilen. Jullie hebben immers ook al de beste weidegronden ingenomen voor het vee(3)."'

In 1662 vertrok Jan van Riebeeck terug naar Indië waar hij president werd van Malakka. In 1665 werd hij bevorderd tot secretaris van de gouverneur-generaal. In tegenstelling tot zijn zoon, heeft Jan van Riebeeck nooit zijn uiteindelijke doel kunnen bereiken: gouverneur-generaal worden (4).

De straat is ook de geboorteplaats van verzetsstrijdster Fernanda van Hamersvelsveld. Na haar eindexamen wijdde zij zich aan verzetswerk tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog was zijn actief betrokken bij verschillende vrouwenbewegingen, zoals de NVSH (5).

Looprichting naar: 1 Molen de Ster

Vervolg de route naar Molen de Ster. In de Van Riebeekstraat slaat u rechtsaf na de Parkschool in de richting van het Molenpark. In het Molenpark slaat u linksaf richting Molen de Ster.